Güney Asya ülkesi Vietnam'da bir noodle tezgahının sahibi olan Bui Tuan Lam, Nusret Gökçe'nin ünlü tuz serpme sahnesini canlandırdığı video nedeniyle hapse atıldı.
Bui Tuan Lam, Vietnam'da deprem etkisine yol açan kayıtta erişte çorbasının üstüne yeşil soğan atıp Nusret'i taklit etti. Nusret'in yürüyüşünü de canlandırıldığı videonun 2021 yılında sosyal medyada paylaşılmasıyla, Bui Tuan Lam bir anda tüm Vietnam'ın konuştuğu isim haline geldi.
39 yaşındaki adamın, Kasım 2021'de yaşadığı şehir Ho Chi Minh'de çektiği videonun zamanlaması hayli manidardı. Birkaç gün önce İngiltere'nin başkenti Londra'yı ziyaret eden Vietnam Kamu Güvenliği Bakanı To Lam, Nusret'in restoranında yemek yedi.
Vietnam'ın en güçlü bakanları arasındaki To Lam, Nusret'in elinden yediği altın kaplama biftek için tam 2000 bin dolar ödedi. Knightsbridge semtindeki pahalı restoranın TikTok hesabında paylaşılan ve dakikalar içinde silinen yemek görüntüsü, sosyal medyada ışık hızıyla yayıldı.
Karl Marx'ın mezarını ziyaret ettikten sonra 2000 bin dolarlık biftekle ziyafet çeken komünist bakan To Lam'ın yemek yediği anlar, beklendiği gibi Vietnam'ı alt üst etti. Bakan Lam'ın maaşı, ayda yaklaşık 16,5 milyon Vietnam dongu'ydu. (faturanın yaklaşık beşte ikisi)
Sosyal medyadaki kullanıcılar 'Maaşı faturaya yetmez', 'Parayı nereden buldu?' gibi yorumlar yaptı. Pham Viet Duc adlı kullanıcı ise, "Halk pandemi sebebiyle büyük zorluklarla karşı karşıya. Ancak yetkililer dünyaca ünlü kişiler gibi eğleniyor" diye yazdı.
Vietnam'daki Facebook kullanıcıları bir süre 'saltbea' etiketine ulaşamadı, sorunun Hanoi yönetiminin söz konusu etiketi engellediği için yaşandığı ortaya çıktı.
GÖZALTINA ALINDI, TEZGAHI KAPATILDI
Ho Chi Minh kentinde sokakta noodle satan Bui Tuan Lam'ın paylaştığı video, tam da bu skandalın arkasından geldi. Erişte çorbasının içine et doğrayıp yeşil soğan serpen sokak satıcısı, Hanoi yönetiminin hışmına uğradı.
Komünizmle yönetilen Vietnam'da, polis önce noodle tezgahının sahibini karakola ifade vermek için çağırdı. Bui Tuan Lam karakolda "Videoyu eğlenmek ve noodle dükkanımın reklamını yapmak için çektim. Paylaşımdan beri müşterilerim arttı" dese de, tezgahının kapatılmasını engelleyemedi. Bui Tuan Lam, artık kendi şehri Ho Chi Minh yerine Danang şehrinde noodle satabilecekti.
Savcılık ise hemen soruşturma başlattı, sokak satıcısına yöneltilen suçlama devlet karşıtı propaganda yapmaktı.
Eylül 2022'de tutuklanıp cezaevine gönderilen Bui Tuan Lam, videoyu paylaşmasından yaklaşık bir buçuk yıl sonra yaşadığı şehir Danang'da hakim karşısına çıktı. Dahası, duruşmadan iki hafta öncesine kadar avukatıyla görüşmesine de izin verilmedi.
Facebook'ta yaptığı 19 paylaşım ve YouTube kanalında 'devletin liderliğine halkın güvenini sarsmakla' suçlanan adama, hakim beş yıl hapis cezası verdi.
Noodle satıcısı, karardan bir gün sonra şartlı tahliye ile serbest bırakıldı. Bui Tuan Lam, dört yıl gözetim altında kalacak.
10 DAKİKA İZİN
Mahkeme salonuna bile alınmayan eşi Le Thi Thanh Lam ise, BBC'ye kendisi ve kızlarının sekiz ay hapiste kalan Bui Tuan Lam'la yalnızca bir kez ve 10 dakika görüşebildiklerini söyledi:
"Pek konuşamadık, eşim kızlarımızla vedalaşmadan önce bir şarkı söyledi. Bana davadan kocam bahsetti, yoksa benim haberim olmayacaktı."
Üç gün önce, Le Thi Thanh Lam, kocasından gelen mektubu iletmek isteyen yabancı bir kişiden telefon aldı. Kendisine notlar yazan Lam, birinin alıp eşine teslim etmesi umuduyla yere atmıştı:
"Eşim Ocak ayında yazdığı mektupta, savaştığı şeye inandığı için suçunu kabul etmeyeceğini anlatıyordu. Bizi cesur olmaya teşvik ediyordu, kağıtlar kendisine ulaşırsa bunun mucize olacağını söylüyordu. Mahkeme kaç yıl ceza verirse versin, ben buna kesinlikle karşıyım çünkü kocamın hiçbir suçu yok. Bir gün, bir yıl, 10 yıl hapiste kalması suçtur."
BBC, aynı zamanda 10 yıldır siyasi aktivist olan Bui Tuan Lam'ın pasaportuna 2014 senesine el konulduğunu ve noodle satıcısının söz konusu tarihten bu yana Vietnam'dan dışarı çıkamadığını hatırlatıyor.
Vietnam'da halihazırda Bui Tuan Lam gibi 170 mahkum hapiste tutuluyor. Komünist Parti, Lam'la benzer eylemler gerçekleştiren ya da yönetimi hedef alan paylaşımlar yapan kişilerin peşine düşüyor.
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 'mülteci' olarak tanınan muhalif blog yazarı Duong Van Thai, Tayland'da kaçırıldı. Olayın diğer ülkelerde de benzer kaçırma vakalarının arkasında bulunan Vietnam devlet ajanları tarafından gerçekleştirildiğine inanılıyor.
Vietnam'ın kömür enerjisine bel bağlamasına karşı kampanya yürüten iklim aktivistleri Nguy Thi Khanh, Dang Dinh Bach, Mai Phan Loi ve Bach Hung Duong da, son aylarda 'vergi kaçakçılığı' suçlamasından hüküm giyerek hapse atıldı. Bu ceza aynı aynı suçlamayla karşılaşan diğer vatandaşlara 'nadiren' verilen bir ceza olarak biliniyor.
