Çalışma hayatında, sigorta girişi 2008 öncesi olanlar, emekli olduktan sonra da 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışmaya devam edebiliyorlar. Emekliler, 4/1-a statüsünde çalışırken sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödüyorlar; ancak 4/1-b statüsünde çalıştıklarında SGDP ödemeleri gerekmiyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), iş kazası, meslek hastalığı veya ağır hastalıklar nedeniyle çalışma gücünün en az yüzde 60'ını kaybedenlere malûl aylığı bağlıyor. Malûl aylığı bağlanan kişilerin çalışamayacak durumda olduğu varsayıldığından, aylık alırken Türkiye'de veya yabancı bir ülkede hiçbir işte çalışmamaları gerekiyor. Çalıştığı tespit edilenlerin aylıkları kesildiği gibi, ödenmiş aylıklar da geri alınıyor ve bu geri ödemelere faiz uygulanabiliyor, bu da ağır mali yükümlülüklere yol açabiliyor.
Bu kişiler, çalışmayı bıraktıktan sonra yeniden malûl aylığı alabilmek için kontrol muayenesine sevk ediliyorlar. Kontrol muayenesinde çalışma gücünün en az yüzde 60 oranında kaybedildiğine dair rapor alınırsa, aylık yeniden bağlanıyor; aksi halde aylık bağlanmıyor.
YARGITAY KARARI
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin (E: 2020/9157, K: 2021/10740) kararına konu olan dosyada, 1992 yılından beri malûl aylığı almakta olan bir şahıs, 2012 ve 2014 yıllarında bir televizyon yapımındaki kısa rolü için 2’şer gün çalıştı. Durumu tespit eden SGK, 2012 yılındaki çalışma tarihinden itibaren malûl aylığını iptal etti ve iki yıllık sürede ödenen 32,4 bin lira tutarındaki aylığın faiziyle iadesi için icra takibi başlattı.
Aylığı kesilen şahıs, SGK’nın işleminin iptali ve icra takibinin durdurulması için ayrı ayrı dava açtı. SGK, yargılama sürecinde, 2017 yılında ilgili yönetmeliği değiştirerek yersiz ödenen aylıkların sadece çalışılan sürelere ait kısmının iade edilmesini öngördü.
İş mahkemesi, davacının emekli aylığının kesilmesine ilişkin itirazını reddetti, ancak yeni yönetmelik değişikliğine dayanarak sadece 4 günlük çalışma süresine karşılık gelen malûl aylığının SGK’ya iadesine karar verdi. Bölge adliye mahkemesi de kararı onadı.
Şahıs, malûl aylığının yeniden bağlanması için başvuruda bulundu. Ancak SGK Sağlık Kurulu, şahsın malûl olmadığına karar verdi. Kurul kararına itiraz üzerine adli tıp kurulunca yapılan kontrol muayenesinde de çalışma gücünde yüzde 60 oranında kayıp olmadığı yönünde rapor düzenlendi.
O KİŞİLER MUAF
Herhangi bir işte çalışma halinde aylığın kesilmesi yalnızca malûl aylığı alanlar için geçerlidir. Malûl aylığı ile engelli vergi indirimiyle yaşa bakılmaksızın erken emekli olanlar sıklıkla karıştırılmaktadır. Engelli vergi indirimi ile emekli olanlar, aylıklarını kestirmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edebilirler.
2008 yılından sonra ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar ise emekli aylığı alırken herhangi bir işte çalışamazlar.