Depremin yaralarını sarmak için 5 Nisan 2023 tarihinde ilan edilen ve kentlerin 6’ncı bölge teşviklerinden yararlanılmasının önünü açan Cumhurbaşkanlığı Kararı için, Kahramanmaraş’tan öneri geldi. İş dünyası hali hazırda Kahramanmaraş’ın 5’inci bölge olduğunu nefes alınacak teşvik için 7’nci Bölge gibi özel bir tanım yapılması gerektiğini belirtiyor. “7’nci Bölge” teşvikini Türkiye’nin sanayi sıçraması yaptığı 5084’e yakın bir teşvik olarak tanımlayan iş dünyası, 6’ncı Bölge teşviklerinden de uygulama yönetmeliği henüz yayımlanmadığı için yararlanamadıklarını kaydettiler.
BİR AYI GEÇTİ, 6. BÖLGE'DEN YARARLANAMIYORUZ
Deprem kentlerinde 6’ncı Bölge teşviklerinden yararlanmak için iki şart var. Birincisi en az 1 milyon 500 bin liralık yatırım yapmak, ikincisi hali hazırda teşvik belgenin olması. Normalde 6’ncı Bölge teşviklerinde şu var: İşletmelerin yıllık 10 milyon TL’ye kadar elektrik faturasının yüzde 30’unu devlet karşılıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan deprem kentlerindeki 6. Bölge teşviklerinin tek farkı enerji desteğinden muaf tutulmamız. Deprem bölgelerindeki enerji maliyetlerini düşürün diye bir talebimiz oldu. Buna rağmen muaf tutulduk. Diyelim ki 1,5 milyonluk yatırım yaptınız, devlet size şunu diyor: Tesisin yıkılmadan önceki işçi sayını baz alıyorum. Yıkılmış ise tamamına, ağır hasarlı ise yüzde 75’ine, orta hasarlı ise yüzde 50’sine, az hasarlı ise yüzde 25’ine, hasarsız ise yüzde 10’una 10 yıl boyunca, SGK işveren primi ve sigorta primi desteği sağlıyorum. Burada bir karmaşa var. İşletmeler bir bütündür. Bazı işletmelerde fabrika kısmı az hasarlı ama depo kısmı yıkık. Mesela burada teşvik için hangi ortalama işçi sayısını alacağız. Yıkılmayan mı, yıkılan mı? Bunun için hala uygulama tebliğini bekliyoruz. Teşvik ilan edileli bir aydan fazla oldu. Ama hala yararlanamadık. Kahramanmaraş’ta büyük, orta ve küçük büyüklükte 520 fabrika var. Onun haricinde 13 bin imalathane, esnaf diyebileceğimiz işletme var. Yaklaşık 16 bin tane de avukatlık ofi si, diş hekimi, muhasebeci gibi işyerleri var. Şimdi fabrikalar dışındaki iş yerleri bu teşvikten nasıl yararlansın... Ticari hayatın canlanması için, küçük esnafa teşvik verilmesi lazım. Yeniden dönüşlerin başlaması için, işçilerin dönüşü için işverenin sunacağı yüksek maaş avantajı şart. Biz demiyoruz ki, işveren primini tasarruf edelim cebimize koyalım. Biz bunu çalışana verelim istiyoruz. Kahramanmaraş’ta toplam 250 bin çalışan var. Verilere göre bu insanların 113 bini şehir dışına gitmiş. Bunların yarısı havaların ısınmasıyla geri döndü. Ama hala işgücü açığıyla karşı karşıyayız.
KAHRAMANMARAŞ HALİ HAZIRDA 5. BÖLGEDEYDİ
Depremden sonra 6’ncı Bölge teşviklerini göz önüne alınca çok güzel görünüyor. Ama biz zaten Kahramanmaraş olarak 5’inci Bölge’deydik. Yani Kahramanmaraş sıfırdan gelmiyor. Zaten 5’inci Bölge ilan edilen bir yerde organize sanayi bölgesinin (OSB) içindeyseniz 6’ncı Bölge teşviklerinden yararlanabiliyorsunuz. Biz 1’inci Bölge’de olsak, 6’ncı Bölge bize yarar sağlardı. Ancak fark şu an için anlamlı değil.
AFRİKA VE ORTADOĞU PAZARINI KAYBEDİYORUZ
Deprem bölgesinde üç kent büyük hasarlı. Bu illere düşük faizli, uzun vadeli bir kredi verilmeli. Başka bir şey istemiyoruz. Çünkü başka türlü şehri imar edemeyiz. Ama gelin görün ki, aradan 4 ay geçti konut yapamıyoruz. Finansa erişemiyoruz. Sadece düşük faiz var. Ama finansal olarak da istikrar yok. KGF kredisi dediler, bu kredi çok az şirkete, çok az kullandırıldı. Bir de depremin üzerine EYT ile ciddi tazminat yükü ile karşılaştık. EYT sırtımızda kambur oldu. Biliyorsunuz Türkiye’de çifte kur sistemi var. Biz ihracat yapıyoruz. Gelen dövizimizin yüzde 40’ını bozduruyoruz. Hammadde için tekrar döviz almak zorundayız. Fark ödeyerek hammadde almak için döviz alıyoruz. Enerji fi yatları hala yüksek, doğal gaz fi yatları Avrupa’nın yukarısında. Dolayısıyla faaliyete geçebilen işletmelerimizin maliyetleri çok yüksek. Dolayısıyla Afrika ve Ortadoğu pazarını kaybediyoruz. Çin bu boşluğu doldurdu. Şimdi maliyetlere odaklanmamız lazım. Deprem öyle bir zamanda oldu ki seçime kurban gitti. Bu seçim bitecek, yerel seçim sath-ı mailine gireceğiz. Kahramanmaraş’ın 5 Şubat’taki üretim kapasitesine erişmesi, bu hızla giderse yıllar sürer. Bunun iki sebebi var. Biri maalesef bürokrasinin çok hantal olması. Diğeri de kalıcı konutlar. Bunu sadece TOKİ karşılayamaz. Şehirde birçok müteahhit var. Onları harekete geçirmek için zemin etütlerinin yapılması ve bu insanlara inşaat izni verilmesi lazım.
5084’TE MEVCUTLAR YARARLANABİLMİŞTİ
Kahramanmaraş üretmeye devam etmek istiyor. Biz deprem bölgelerine özel 5084 Sayılı Teşvik Yasası’nın uygulanmasını istedik. Bunun adını 7’nci Bölge olarak koyabiliriz. Çünkü 5084 sayılı Teşvik Yasası’ndan mevcut tesislerde yararlanabilmişti. 6’ncı Bölge'den sadece yeni yatırım yapabilenler faydalanacaktır.
BİZİM PAYIMIZ İŞÇİYE VERİLSİN, GELİRİ %40 ARTSIN
Şehrimiz ve ülkemiz olağanüstü süreçten geçiyor. Çok büyük bir doğal afetle karşı karşıyayız. Şehrimizi ayağa kaldırabilmek için arkadaşlarımızla, tüm sanayicilerimizle el birliği ile ilk günden beri de saha da çalışmalara devam ediyoruz. Depremin ardından 4’üncü aydayız. Neler yapıldı, neler yapılmalı, bunlara bakmayız. Hala yapacak çok şeyimiz var, eksiğimiz var. Hızlı bir şekilde bazı kararları almamız gerekiyor. Biz KASİAD olarak depremin ilk gününden itibaren sahadayız. Depremin 4’üncü günü 4 tane 750 metrekare çadır tahsis ettik. Bu çadırlarda, gelen yardımları planlayarak iaşe, yiyecek yardımı yapmaya çalıştık. Ancak ilk günler barınma çok önemliydi. Bir çadırımızda yeri geldi 100’ü aşkın insan kaldı. Kalacak yer sorunları çözüldükçe çadırlardan birini sosyal markete çevirdik. Hasarsız olan fabrikalarımızda yemekhaneleri çalıştırmak istedik. Ancak aşçımızı onun yardımcısını bulamadık. Kayıplarımız, yaralılarımız vardı. İlk şoku atlattıktan sonra tesislerimizi ayağa kaldırmak için çaba göstermeye başladık. Birçok sanayicimizin tesisi hasarlı, bu hasarları giderecek teknik personele ihtiyacımız var. İşletmelerimizi ne kadar hızlı ayağa kaldırırsak, insanların şehrimize dönüşünü o kadar hızlandırırız. Sanayide deprem öncesine göre elektrik kullanımı üçte bir oranında. Hala çok gerideyiz, çalışmayan çok tesisimiz var. Bazı tesislerimiz 6 ay bazıları bir yıl içinde açılır. Bunun için yerel yöneticilerimize ve hükümete çok iş düşüyor. Bazı kararlar alınıyor ama bunlar yeterli değil. Yıkılan bir fabrikanın, yerine nasıl yapılması konusunda hala açıklanmış bir karar yok. İşletmemi ayağa kaldırmak istiyorum. Ne şartla yapacağım, hangi statik hesaba göre yapacağım, ne şartta ruhsat alacağım bilmiyorum. Bu da süreci zorlaştırıyor. Bir bakıma belirsizlik devam ediyor. Kahramanmaraş ihracatı geçtiğimiz yıla göre yüzde 40 gerilemiş durumda. Devletimiz sanayicinin desteklerden faydalanması için kararlar aldı. Kahramanmaraş 5’inci Bölgeydi. 6’ncı Bölge ilan edildi. Maalesef bu doğrudan bir katkı sağlamayacak. Ayağa kalkmak isteyen mevcut sanayiciye bir katkısı olmuyor. Yeni yatırımcı için iyi. Burası için bambaşka bir teşvik sistemine ihtiyaç var. Biz diyoruz ki Kahramanmaraş’a teşvikte 7. Bölge statüsü getirilmeli. Bu önceden faydalandığımız 5084 Sayılı Teşvik Yasası benzeri bir kanun olabilir. Bizim işveren payı ödediğimiz kalemleri, devlet direkt işçimize verebilir. Biz zaten bu paraları devlete ödüyoruz. Devlet çalışanımıza verirse, çalışanımızın geliri yüzde 35-40 artmış olur. Çalışanı burada tutmak için katkı sağlar. Şu anda şehirde beyaz yakalıları tutmak için, çok emek veriyoruz. Alınan kararların gecikmesi istihdamı zora sokuyor. Deprem hepimizi acıya boğdu. Yeniden başlarken, örnek bir şehir, örnek bir sanayi alt yapısı ortaya koyabiliriz. Ama maalesef bu kurgu, hala zayıf. Geriden gelen bir çalışma olmadığı için. Oturup tartışıyoruz arkadaşlarla, bize ne kadar fırsat verilirse o kadar sesimizi yükseltebiliyoruz. Ama maalesef Maraş istediği şartlarla etkin olamıyor. Hala sigorta problemlerimiz devam ediyor. İşlerini çözemeyen işletmelerimiz var.
520
KENTTEKİ İRİLİ UFAKLI FABRİKA SAYISI
13 BİN
MARAŞ’TAKİ İMALALATHANE VE ESNAF SAYISI
16 BİN
DİŞ KLİNİĞİ, HUKUK BÜROSU, MUHASEBE GİBİ BÜROLAR